EGEMENLİK - İzmir Büyükşehir Belediyesi'nin Mayıs ayı meclis toplantılarının üçüncü oturumu, İzmir Büyükşehir Belediye Başkan Vekili Dr. Zafer Levent Yıldır yönetiminde Kültürpark Fuar Alanı 4 No’lu Hol’de bulunan Meclis Toplantı Salonu’nda gerçekleştirildi.İzmir Büyükşehir Belediyesi’nin Meclis Gündemi gereği ‘Başkanlık Makamınca Gündeme Eklenen Komisyon Raporlarının Görüşülmesi’nin 30. Maddesi olan ‘ESHOT Genel Müdürlüğünün 2024 Mali Yılı İdare Kesin Hesabı ile Taşınır Mal Yönetim Hesabına ilişkin Plan ve Bütçe Komisyonu Raporu’nu komisyon üyesi Banu Gençkan, tarafından gerçekleştirildi. Gençkan, komisyon raporu hakkında teknik bir konuşma yaparak, şu görüşlere yer verdi:“ESHOT Genel Müdürlüğü’nün 2024 Mali Yılı İdare Kesin Hesabı ve Taşınır Mal Yönetim Hesabı üzerine Plan ve Bütçe Komisyonu adına söz almış bulunuyorum.2024 yılı, ekonomik zorlukların yoğun hissedildiği bir dönem olmuştur, artan akaryakıt fiyatları, döviz kuru ve enflasyon baskısına rağmen ESHOT, kesintisiz toplu ulaşım hizmetiyle çalışmalarını aksamasız sürdürmüştür.ESHOT Genel Müdürlüğümüz 2024 yılında 1.695 otobüs, 426 hatta, 11 bin 478 durakta ve 4 bin 813 personelle yalnızca kent merkezinde değil; köyden kente, dağdan ovaya, İzmir’in her noktasında yurttaşların yanında yer almıştır.İzmir’in toplu ulaşım sisteminde omurga görevini üstlenen ESHOT Genel Müdürlüğü, 2024 yılı boyunca güçlü altyapısı ve etkin organizasyon yapısıyla kent içi ulaşımın en büyük yüklenicisi olmayı sürdürmüştür.2024 yılı sonu itibarıyla ESHOT genel müdürlüğüne ait otobüslere günde yaklaşık 1 milyon biniş gerçekleştirilmiş olup; ESHOT, yüzde 46 biniş payıyla İzmir toplu ulaşım sisteminde lider konumunda yer almaktadır. ESHOT otobüslerine yapılan 272 milyon 965 bin biniş, İZTAŞIT ve İZULAŞ ile birlikte değerlendirildiğinde bu oran yüzde 62’ye ulaşmıştır. Bu veriler, kent içi toplu ulaşımın temel taşı olarak ESHOT’un stratejik önemini bir kez daha ortaya koymaktadır.2024 yılı boyunca 426 farklı hatta hizmet veren ESHOT otobüsleri, toplamda 100 milyon kilometre yol kat etmiş, 6,4 milyon servis gerçekleştirmiştir. Bu mesafe, dünyanın çevresini yaklaşık 2 bin 500 kez dolaşmakla eşdeğer anlamdadır.Filo da yer alan 1.695 otobüsün 1.390’ı (%83) aktif olarak sahada görev almıştır. ESHOT, 20 adeti elektrikli otobüslerden oluşan çevreci filosuyla, İzmir’in karbon ayak izini azaltma yönündeki taahhüdüne katkı sağlamaya devam etmiştir.Sadece taşıma hizmetiyle sınırlı kalmayan ESHOT, aynı zamanda kent genelindeki otobüs duraklarının kurulumu, bakımı ve yenilenmesinide yerine de getirmiştir. 2024 yılında yüzde 39’u kapalı durak olmak üzere toplam 11 bin 478 durakla hizmet sunulmuştur.Mali açıdan ele alındığında ise, ESHOT’un 2024 yılı toplam öz geliri yaklaşık 2,3 milyar lira olmak üzere toplam gideri ise, 10,2 milyar TL olarak gerçekleşti.Gider bütçesi 11 milyar 290 milyon TL olarak öngörülmüş; yıl sonunda 10 milyar 234 milyon TL gerçekleşmiştir. Bu da yüzde 93,11 oranında bir gerçekleşmeye işaret etmektedir.Gelir tarafında ise, bütçe hedefi 8 milyar 890 milyon lira iken, yıl sonunda 6 milyar 987 milyon TL gelir elde edilmiş ve gerçekleşme oranı yüzde 78,60 olmuştur.Bu dönemde 174 milyon lira kredi geri ödenmiş, 692 milyon lira yeni kredi kullanılmış; net finansman 531 milyon lira olarak kaydedilmiştir.Bilet gelirleri 1 milyar 965 milyon lira olurken, İzmir Büyükşehir Belediyemiz ESHOT’a 4 milyar 682 milyon lira destek sağlamıştır. Bu oranla birlikte toplam gelirlerin yüzde 67’si İzmir Büyükşehir Belediyesi tarafından sübvanse edilmiş; böylece toplu ulaşımın sürdürülebilirliği sağlanmıştır. Bu durum ESHOT’un kâr amacı güden bir kurum olmadığının, ağır maddi tabloya rağmen kamusal hizmet sunduğunun açık bir göstergesidir.İzmir Büyükşehir Belediyesi desteği ile toplu ulaşım hizmetini kesintisiz olarak devam ettiren ESHOT, akaryakıt tasarrufu, yenilenebilir enerji kaynakları ve atölye faaliyetleri sayesinde, 2024 yılında 170 milyon lira tasarruf sağlamayı başarmıştır."İZMİR’DE SOSYAL BELEDİYECİLİKTEN ÖDÜN VERİLMEDİ”
Halk Taşıt uygulaması 27 milyon yolculukla 118 milyon TL'lik ekonomik katkı sağlanmıştır. Halk Taşıt Uygulaması, her sabah saat 05:00-07:00 ve akşam 19:00-20:00 saatleri arasında vatandaşlarımıza yüzde 50 indirimli ulaşım imkânı sunmaya devam etmiştir.Bu indirimlerle vatandaşlarımız;2024 yılı için, tam bilet kullanan bir vatandaşımız, halk taşıt saatlerinde günde 2 kez ulaşım sağladığında, aylık 525 TL, öğrenci ise, aylık 225 TL tasarruf etmiştir.2025 yılında ise, artan ulaşım maliyetlerine rağmen uygulama sürdürülerek tam biletli vatandaşımıza aylık 750 TL, öğrencilerimize ise, aylık 300 TL tasarruf sağlanmaya devam edilmektedir.2024 yılı içerisinde çevre dostu 34 solo ve 20 midibüs olmak üzere toplam 54 yeni otobüsün satın alma sürecini tamamlanmıştır.Bayramlarda ücretsiz ulaşım hakkı ile 90 dakika ücretsiz aktarma hakkı sağlanmıştır.İzmir’de uygulanan 90 dakika ücretsiz aktarma sistemi, Türkiye’nin diğer büyükşehirleriyle kıyaslandığında çok net bir şekilde fark yaratmaktadırÖrneğin, 12 Nisan 2025 itibarıyla 25 TL’lik tam biniş ücretiyle 90 dakika boyunca tüm aktarmaları hiçbir ek ücret ödemeden gerçekleştirilmektedir. Bu uygulama; İstanbul’da ilk binişten sonra sınır olan 5 indirimli aktarmayla toplam 88,81 TL, Ankara’da ilk binişten sonra sınır olan 2 indirimli aktarmayla toplam 51 TL, Bursa’da ise, ilk binişten sonra sınır olan 3 indirimli aktarmayla toplam 59,60 TL’dir.Yüksek tam biniş ücretleriyle sunulan sınırlı aktarma haklarıyla karşılaştırıldığında, açıkça İzmir’in toplu ulaşımda ne kadar adil, erişilebilir ve bütçe dostu olduğunu göstermektedir.Öğrencilere Mart 2025’te başlatılan indirimli abonman desteğiyle hizmet halkası genişletilmiştir.Öğrenci dostu İzmir vizyonun en somut adımlarından biri olan Öğrenci Abonman Kartı uygulaması 1 Mart 2025 itibarıyla hayata geçmiştir. Gençlerimiz bu kart sayesinde aylık yalnızca 480 TL karşılığında tam 100 biniş hakkı elde etmiştir. Bu da biniş başına 4,80 TL’ye denk gelmektedir. Okul-ev, okul-yurt arası gidişlerini % 50’den fazla indirimle gerçekleştirdiği ordadadır.Eşitliğe Sür ProjesiToplumsal cinsiyet eşitliğini sadece bir hedef değil, aynı zamanda bir sorumluluk olduğu anlayışıyla, ESHOT Genel Müdürlüğü ve Fransız Kalkınma Ajansı (AFD) iş birliğiyle hayata geçirilen 'Eşitliğe Sür Projesi', hem İzmir’in eşitlikçi ulaşım vizyonunun bir yansıması, hem de kadınların toplu taşımada daha fazla temsil edilmesini sağlayacak öncü bir adımdır.AFD tarafından 100.000 Euro hibe desteğiyle yürütülen bu proje kapsamında, 120 kadın şoför adayına farkındalık, saha ve defansif sürüş eğitimleri verilmektedirKentimize hizmet eden otobüslerimizin bakım ve onarım süreçlerinde dışa bağımlılığı azaltmak, maliyetleri düşürmek ve teknik kapasitemizi güçlendirmek amacıyla ESHOT atölyelerin de önemli bir dönüşüm gerçekleştirilmiş. Garanti kapsamı dışında kalan araçların yedek parça ihtiyacını, kendi mühendislik gücümüzle ve ileri teknik çalışmalarla karşılıyoruz. Parçaları hem yeniden kullanılabilir hale getiriliyor, hemde sıfırdan üretmektedir2024 yılı itibarıyla yaklaşık 2.000 farklı yedek parça ESHOT atölyelerin de üretilmiş olup, bu çalışmalar sayesinde kurum bütçesine yaklaşık 150 milyon TL’lik tasarruf sağlanmıştırSadece maliyet açısından değil, teknik başarı açısından da büyük bir gururdur. Örneğin; birim satın alma maliyeti 30 bin Euro olan otobüs körüklerini, kendi atölyelerinde üreten ESHOT, 1.500 Euro’ya mal ederek, 12 otobüse başarıyla monte etmiştir.Telemetri SistemiTelemetri Sistemi, araçlar da anlık ve canlı olarak 150 farklı veri alınmakta olup; hız, konum, devir, balata kalınlığı, motor sıcaklığı gibi pek çok kritik bilgiyi dijital ortamda takip ederek, potansiyel arızaları önceden tespit edilebilmektedir2024 yılında sadece 364 araçla başlattılan rölanti kontrolü modeli, kısa sürede 1.198 araca yaygınlaşmıştır. Araç başına günlük ortalama rölanti süresini 77 dakikadan 42 dakikaya düşürülmüş ve bunun sonucu olarak yılda yaklaşık 204 bin litre yakıt tasarrufu sağlanmıştır. 50 ton karbondioksit salımının önüne geçilmiş olup, 1.331 ağacın yıllık karbon temizleme kapasitesine denk gelmektedir.Ayrıca sistem sayesinde şoför performansları artık dijital olarak izlenmekte. Hız ihlali, ani fren, sert viraj gibi unsurlar sistem üzerinden tespit edilerek, sürücülere özel eğitim planları hazırlanmış ve trafik güvenliğini artırmaktadır.Telemetri Sistemi, sadece bir yazılım değil; ESHOT’un teknik kapasitesini, çevresel duyarlılığını ve vizyonunu yansıtan çok değerli bir altyapıdır.Dinamik Şarjlı Elektrikli Otobüs ProjesiTroleybüs sisteminin modern bir versiyonu olan bu proje, otobüslerin belirli güzergâhlarda hareket halindeyken şarj olmasını sağlayarak, hem karbon emisyonlarını azaltacak hem de enerji verimliliğini artıracaktır.Elektrik ihtiyacı, ESHOT tarafından yenilenebilir enerji kaynaklarından sağlanacak ve proje en az yüzde 40 yerlilik şartıyla ülke ekonomisine de katkı sunacaktır.Proje kapsamında uluslararası finans kuruluşu Fransız Societe Generale Bank ile 80 milyon Euro’ya kadar 10 yıl vadeli finansman desteği sağlanmasına yönelik ön protokol 27 Aralık 2024 tarihinde imzalanmıştır.Hazine garantisi olmaksızın dış finansman sağlanmasına yönelik izin talebimiz ile ilgili; Cumhurbaşkanlığı Strateji ve Bütçe Başkanlığı‘ndan ve Hazine ve Maliye Bakanlığı Kamu Finansmanı Genel Müdürlüğü’nden görüş bildirimi, Hazine ve Maliye Bakanlığı Dış Ekonomik İlişkiler Genel Müdürlüğü’ne iletilmiş olup, Hazine ve Maliye Bakanlığının onayına sunulmuştur.Buradan merkezi idareye de bir çağrıda bulunmak istiyorum: Toplu ulaşımın sürdürülebilirliği artık sadece yerel yönetimlerin sorumluluğuna bırakılamaz. Giderleri azaltıcı, gelirleri artırıcı yasal düzenlemelere ihtiyaç olduğu aşikardır,2024 yılı boyunca İzmir de toplu ulaşım araçlarına atılan her 10 adımın 6’sı ücretsiz ya da indirimli olmuştur.ESHOT otobüslerinde yapılan binişlerin; yüzde 24’ü ücretsiz, yüzde 30’u indirimli gerçekleşmiş; böylece toplam binişlerin yüzde 54’ü, herhangi bir ücret ödenmeden ya da indirimli şekilde sağlanmıştır.İzmir’de toplu ulaşımda her 10 binişten yaklaşık 6’sı, sosyal destekli olarak gerçekleştirilmiş olmasının gelir-gider dengesine etkisi büyük olsa da, bu farkı bir yük değil; kentimizin öğrencilerine, öğretmenlerine, emeklilerine, engellilerine ve dar gelirli yurttaşlarına sunulduğu bir kamusal hizmet yatırımı olarak görüyoruz.Bugün; ESHOT, 1695 otobüs, 143 hizmet aracı, 11 bin 478 durak, 35 aktarma merkezi ve 426 hat ile 4 bin 813 personeli ile kentin dört bir yanına 7 gün 24 saat kesintisiz ulaşım hizmeti sunmaktadır.Bu büyük emeğin arkasında İzmir Büyükşehir Belediye Başkanı Sayın Cemil Tugay başta olmak üzere, insan üstü bir gayret ile hayatın zorluklarına karşı gelmeye çalışan ESHOT’un her bir çalışanına ayrı ayrı teşekkür etmemiz insani olarak bir borcumuzdur.”
Halk Taşıt uygulaması 27 milyon yolculukla 118 milyon TL'lik ekonomik katkı sağlanmıştır. Halk Taşıt Uygulaması, her sabah saat 05:00-07:00 ve akşam 19:00-20:00 saatleri arasında vatandaşlarımıza yüzde 50 indirimli ulaşım imkânı sunmaya devam etmiştir.Bu indirimlerle vatandaşlarımız;2024 yılı için, tam bilet kullanan bir vatandaşımız, halk taşıt saatlerinde günde 2 kez ulaşım sağladığında, aylık 525 TL, öğrenci ise, aylık 225 TL tasarruf etmiştir.2025 yılında ise, artan ulaşım maliyetlerine rağmen uygulama sürdürülerek tam biletli vatandaşımıza aylık 750 TL, öğrencilerimize ise, aylık 300 TL tasarruf sağlanmaya devam edilmektedir.2024 yılı içerisinde çevre dostu 34 solo ve 20 midibüs olmak üzere toplam 54 yeni otobüsün satın alma sürecini tamamlanmıştır.Bayramlarda ücretsiz ulaşım hakkı ile 90 dakika ücretsiz aktarma hakkı sağlanmıştır.İzmir’de uygulanan 90 dakika ücretsiz aktarma sistemi, Türkiye’nin diğer büyükşehirleriyle kıyaslandığında çok net bir şekilde fark yaratmaktadırÖrneğin, 12 Nisan 2025 itibarıyla 25 TL’lik tam biniş ücretiyle 90 dakika boyunca tüm aktarmaları hiçbir ek ücret ödemeden gerçekleştirilmektedir. Bu uygulama; İstanbul’da ilk binişten sonra sınır olan 5 indirimli aktarmayla toplam 88,81 TL, Ankara’da ilk binişten sonra sınır olan 2 indirimli aktarmayla toplam 51 TL, Bursa’da ise, ilk binişten sonra sınır olan 3 indirimli aktarmayla toplam 59,60 TL’dir.Yüksek tam biniş ücretleriyle sunulan sınırlı aktarma haklarıyla karşılaştırıldığında, açıkça İzmir’in toplu ulaşımda ne kadar adil, erişilebilir ve bütçe dostu olduğunu göstermektedir.Öğrencilere Mart 2025’te başlatılan indirimli abonman desteğiyle hizmet halkası genişletilmiştir.Öğrenci dostu İzmir vizyonun en somut adımlarından biri olan Öğrenci Abonman Kartı uygulaması 1 Mart 2025 itibarıyla hayata geçmiştir. Gençlerimiz bu kart sayesinde aylık yalnızca 480 TL karşılığında tam 100 biniş hakkı elde etmiştir. Bu da biniş başına 4,80 TL’ye denk gelmektedir. Okul-ev, okul-yurt arası gidişlerini % 50’den fazla indirimle gerçekleştirdiği ordadadır.Eşitliğe Sür ProjesiToplumsal cinsiyet eşitliğini sadece bir hedef değil, aynı zamanda bir sorumluluk olduğu anlayışıyla, ESHOT Genel Müdürlüğü ve Fransız Kalkınma Ajansı (AFD) iş birliğiyle hayata geçirilen 'Eşitliğe Sür Projesi', hem İzmir’in eşitlikçi ulaşım vizyonunun bir yansıması, hem de kadınların toplu taşımada daha fazla temsil edilmesini sağlayacak öncü bir adımdır.AFD tarafından 100.000 Euro hibe desteğiyle yürütülen bu proje kapsamında, 120 kadın şoför adayına farkındalık, saha ve defansif sürüş eğitimleri verilmektedirKentimize hizmet eden otobüslerimizin bakım ve onarım süreçlerinde dışa bağımlılığı azaltmak, maliyetleri düşürmek ve teknik kapasitemizi güçlendirmek amacıyla ESHOT atölyelerin de önemli bir dönüşüm gerçekleştirilmiş. Garanti kapsamı dışında kalan araçların yedek parça ihtiyacını, kendi mühendislik gücümüzle ve ileri teknik çalışmalarla karşılıyoruz. Parçaları hem yeniden kullanılabilir hale getiriliyor, hemde sıfırdan üretmektedir2024 yılı itibarıyla yaklaşık 2.000 farklı yedek parça ESHOT atölyelerin de üretilmiş olup, bu çalışmalar sayesinde kurum bütçesine yaklaşık 150 milyon TL’lik tasarruf sağlanmıştırSadece maliyet açısından değil, teknik başarı açısından da büyük bir gururdur. Örneğin; birim satın alma maliyeti 30 bin Euro olan otobüs körüklerini, kendi atölyelerinde üreten ESHOT, 1.500 Euro’ya mal ederek, 12 otobüse başarıyla monte etmiştir.Telemetri SistemiTelemetri Sistemi, araçlar da anlık ve canlı olarak 150 farklı veri alınmakta olup; hız, konum, devir, balata kalınlığı, motor sıcaklığı gibi pek çok kritik bilgiyi dijital ortamda takip ederek, potansiyel arızaları önceden tespit edilebilmektedir2024 yılında sadece 364 araçla başlattılan rölanti kontrolü modeli, kısa sürede 1.198 araca yaygınlaşmıştır. Araç başına günlük ortalama rölanti süresini 77 dakikadan 42 dakikaya düşürülmüş ve bunun sonucu olarak yılda yaklaşık 204 bin litre yakıt tasarrufu sağlanmıştır. 50 ton karbondioksit salımının önüne geçilmiş olup, 1.331 ağacın yıllık karbon temizleme kapasitesine denk gelmektedir.Ayrıca sistem sayesinde şoför performansları artık dijital olarak izlenmekte. Hız ihlali, ani fren, sert viraj gibi unsurlar sistem üzerinden tespit edilerek, sürücülere özel eğitim planları hazırlanmış ve trafik güvenliğini artırmaktadır.Telemetri Sistemi, sadece bir yazılım değil; ESHOT’un teknik kapasitesini, çevresel duyarlılığını ve vizyonunu yansıtan çok değerli bir altyapıdır.Dinamik Şarjlı Elektrikli Otobüs ProjesiTroleybüs sisteminin modern bir versiyonu olan bu proje, otobüslerin belirli güzergâhlarda hareket halindeyken şarj olmasını sağlayarak, hem karbon emisyonlarını azaltacak hem de enerji verimliliğini artıracaktır.Elektrik ihtiyacı, ESHOT tarafından yenilenebilir enerji kaynaklarından sağlanacak ve proje en az yüzde 40 yerlilik şartıyla ülke ekonomisine de katkı sunacaktır.Proje kapsamında uluslararası finans kuruluşu Fransız Societe Generale Bank ile 80 milyon Euro’ya kadar 10 yıl vadeli finansman desteği sağlanmasına yönelik ön protokol 27 Aralık 2024 tarihinde imzalanmıştır.Hazine garantisi olmaksızın dış finansman sağlanmasına yönelik izin talebimiz ile ilgili; Cumhurbaşkanlığı Strateji ve Bütçe Başkanlığı‘ndan ve Hazine ve Maliye Bakanlığı Kamu Finansmanı Genel Müdürlüğü’nden görüş bildirimi, Hazine ve Maliye Bakanlığı Dış Ekonomik İlişkiler Genel Müdürlüğü’ne iletilmiş olup, Hazine ve Maliye Bakanlığının onayına sunulmuştur.Buradan merkezi idareye de bir çağrıda bulunmak istiyorum: Toplu ulaşımın sürdürülebilirliği artık sadece yerel yönetimlerin sorumluluğuna bırakılamaz. Giderleri azaltıcı, gelirleri artırıcı yasal düzenlemelere ihtiyaç olduğu aşikardır,2024 yılı boyunca İzmir de toplu ulaşım araçlarına atılan her 10 adımın 6’sı ücretsiz ya da indirimli olmuştur.ESHOT otobüslerinde yapılan binişlerin; yüzde 24’ü ücretsiz, yüzde 30’u indirimli gerçekleşmiş; böylece toplam binişlerin yüzde 54’ü, herhangi bir ücret ödenmeden ya da indirimli şekilde sağlanmıştır.İzmir’de toplu ulaşımda her 10 binişten yaklaşık 6’sı, sosyal destekli olarak gerçekleştirilmiş olmasının gelir-gider dengesine etkisi büyük olsa da, bu farkı bir yük değil; kentimizin öğrencilerine, öğretmenlerine, emeklilerine, engellilerine ve dar gelirli yurttaşlarına sunulduğu bir kamusal hizmet yatırımı olarak görüyoruz.Bugün; ESHOT, 1695 otobüs, 143 hizmet aracı, 11 bin 478 durak, 35 aktarma merkezi ve 426 hat ile 4 bin 813 personeli ile kentin dört bir yanına 7 gün 24 saat kesintisiz ulaşım hizmeti sunmaktadır.Bu büyük emeğin arkasında İzmir Büyükşehir Belediye Başkanı Sayın Cemil Tugay başta olmak üzere, insan üstü bir gayret ile hayatın zorluklarına karşı gelmeye çalışan ESHOT’un her bir çalışanına ayrı ayrı teşekkür etmemiz insani olarak bir borcumuzdur.”
Eshot gerçekten hayatımızı kurtarıyor. Bazı ufak tefek sıkıntılar olsa da İzmir ulaşımının yükünü çekiyor. Yiğidi öldür hakkını yeme.