Ülkemizde istihdam her gün artarak büyük bir sorun olmaya devam eden, sosyal bir yaradır. Uzun süredir merkezi idare istihdamı artıracak plan ve programlar yapmak gibi bir derdi olmadığı için sorun giderek derinleşiyor.
Ülkemizde istihdam, her zaman ülke gündeminin ilk sırasında yer almaya devam ettiği gibi, acil çözüm bekleyen önemli bir ülke sorundur. Bu sorunları detaylı yazacak olursak sayfalar yetmez. Bunun içindir ki; bu konuyu detaylı bir şekilde irdelemek ve konuşmak için paydaşlarla tartışmak, görüş ve önerilerini alıp, kısa ve orta vadeli programlar yapmak kamuoyu ile paylaşmak, paneller ve konferanslar düzenlemek yetkililerin birincil görevi olmalıdır.
Ülkemizdeki işsizliğin azaltılması için istihdam yaratmak kuşkusuz ekonomik ve sosyal kalkınmanın vazgeçilmez bir unsurudur. Dünyada on işten dokuzunun özel sektör tarafından yapıldığı düşünüldüğünde özel sektörün istihdam yaratmaktaki rolü daha iyi anlaşılmaktadır. Burada devlete düşen görev ise uygun yatırım ortamını sağlayarak büyüme için özel sektörün önünün açılmasına ön ayak olmak, yatırımcıların artması için engelleri ortadan kaldırmaktır.
İstihdamı etkileyen birçok faktör vardır.
Bunlardan;
- Türkiye geneline işçilik maliyetlerinin yüksek olması işveren ve işçi açısından önemli bir sorundur.
- Kamuya ait yatırımların genellikle Akp’nin oy deposu olan illere yapılması, kamu kaynaklarının siyasete alet edilmesi gibi uygulamalar, sorun teşkil etmektedir.
- Diğer önemli faktör, hükümet geçtiğimiz 20 yıl içinde istihdamı yaratacak kalıcı yatırımlar yapmadığı gibi cumhuriyet dönemi kazanımları olan milyonlarca istihdam sağlayan kamu iktisadi işletmeleri ya kapattı ya da özelleştirdi binlerce işçinin işsiz kalmasına sebep olması da önemli bir faktördür.
- Diğer yandan ülkeye katma değer yaratan özel sektörleri teşvik etmediği gibi bürokratik engelleri ortadan kaldırılmadı.
- En önemlisi ülkeyi ithalat cenneti yaptılar, ihracata yönelik ara mamul ürünlerini bile, ithal ederek ülkemizdeki yerli üretim yapan işletmelerin ithal mallarla, rekabet yapma gücü olmadığı için kapanmalarına neden olundu.
- Bir başka faktör iş arayan işsizlere baktığımızda büyük birçoğunun kalifiyesiz elemanı yani mesleği olmayanlardan oluşmaktadır. Bunun için, meslek odaları ve üniversiteler ile iş birliği içinde kurslar ve eğitimler verilmelidir.
- Ara ve kalifiye eleman yetişmek için yapısal bir çalışma yapılmadı. Ülkemizde yüksek öğretim kurumları, üniversiteler giderek çoğalıyor eğitim kalitesi düşüyor. Her yıl ihtiyacın üzerinde mezun veriyorlar, ama öyle dallar var ki mezun olunca iş bulma şansı hiç yok, işte bu dallarda belli sınırlamaya gidilmesi gerekir. Bu dallar yerine, meslek liselerle başlayıp iki yıllık yüksek okulları çoğaltarak ara eleman yetiştirmeyi cazip hale getirmeliyiz.
- Öğrenim seviyesi yetersiz olanlar ve engelliler için el beceri ve ustalık, kalfalık gibi dallarda meslek odalar, belediyeler ve özel sektörle birlikte kurslar düzenlemeli bu kurslar tamamen uygulamaya ve pratik hayata göre eğitimler yapılmalıdır. Yapılan bu eğitimlerinde bakanlıkça da denetlenmelidir.
Bu konuda hem Avrupa fonu hem de iş kur projeleri var, fakat koşulları ağır meslek odalarına ve özel sektöre kolaylıklar tanımak suretiyle tüm ülke genelinde bu fonları kullanarak projeler hayata geçirilmelidir.
Öncellikle Türkiye ekonomisinde makro iktisadi değişkenlerin istikrarlı bir görünüme kavuşturulması gerekmektedir. Bu istikrarın sağlanması durumunda doğrudan yatırım seviyesinde artış yaşanacağı ve bu kapsamda işsizlik seviyesinde kısmi olarak düşüşler yaşanacağı ön görülmektedir.
En önemlisi ise, ekonomik hedefimiz, katma değerli üretimi ve ihracatı artırmak olmalıdır. İhracat modelimizin temelini, katma değerli üretime yönelik ihracatçıların desteklenmesi ile daha somut ve kalıcı adımların atılmasıdır.
Ülkemizdeki istihdam sorununu çözmek için, sosyal adalet, işsizlik, istihdam ve eğitim sorunları birlikte ele alınmadıkça bu alanlar siyasilerin ellerinde her zaman kullanılacak, bir alan olmaya devam edecektir.
